Dyslexiezorg: eerder én samen!
Kinderen met problemen met lezen en spellen moeten al aan het begin van hun lees- en spellingontwikkeling (groep 2, 3 of 4) preventieve én specialistische zorg krijgen.
Dit kan volgens Ria Kleijnen op school, door professionals uit onderwijs, zorg en ouders nauw samen te laten werken volgens de methodiek Preventieve Dyslexiezorg.
Hoe werkt het behandeltraject Preventieve Dyslexiezorg?
‘Deze methodiek voorziet in een samenwerking van een leerkracht en een behandelaar uit de zorg. Gedurende een halfjaar komt de behandelaar één keer per week naar school en werkt samen met de leerkracht met de leerling(en) in de klas aan het maatwerktraject voor de leerling. De leerkracht voert het traject (met ondersteuning van ib’er/rt’er/leesspecialist) in de loop van de week verder uit. De ouders werken samen met de school met Bouw!, een ICT-programma. De behandelaar maakt van iedere sessie een verslag en stuurt dit naar de ouders en de school. Op basis daarvan vindt interactie plaats met ouders en leerkrachten. Na de begeleiding (twee periodes van acht à negen wekelijkse sessies) vindt de eindevaluatie plaats (met dezelfde personen), waarin op basis van de resultaten (behandelaar én school hebben toetsresultaten verzameld, waaronder de logboekgegevens van Bouw!) wordt besproken wat het juiste vervolgtraject voor de leerling is.’
Leerkrachten en een dyslexiebehandelaar uit de zorg werken bij deze aanpak nauw samen nog voor er vastgesteld kan worden of een kind mogelijk dyslexie heeft. Waarom is gewoon goed leesonderwijs door de onderwijsprofessional niet goed genoeg?
Hardnekkige lees- en spellingproblemen kenmerken zich door ernstige automatiseringsproblemen die zich al tijdens het leren lezen en spellen voordoen. Als jonge kinderen niet in staat zijn om in voldoende tempo klanken aan tekens te koppelen (en andersom) is dat een groot signaal. De meeste leerlingen lukt dit immers in de eerste periode van het lees- en spellingonderwijs. Die kinderen die dat niet lukt, hebben bij de eerste signalen specifieke hulp nodig. Ook als er heel goed leesonderwijs wordt verzorgd, doet dit probleem zich bij bepaalde leerlingen voor. Dan is er specialistische kennis
nodig om goed te kunnen inschatten waarom de automatisering niet op gang komt. En wat nog veel belangrijker is,
meteen – als het probleem zich voordoet – gerichte hulp te bieden die de leerling op dat moment helpt om de klank-
tekenkoppeling wél te automatiseren.
Onderwijsprofessionals zijn opgeleid om goede lees- en spellinginstructie te geven en hebben veelal onvoldoende specialistische kennis in huis om adequaat te acteren op deze problematiek. Daar zijn ze ook niet voor opgeleid en dan is er kennis en hulp nodig van professionals die daar wél voor opgeleid zijn.’
Ouders worden tijdens het traject als educatieve partners betrokken samen met school en zorg. Hoe ziet dat er in de praktijk uit? En waarom is dit zo belangrijk?
‘Bij de methodiek Preventieve Dyslexiezorg zijn ouders van meet af aan partner in het geïntegreerde behandeltraject. Zij spreken niet afzonderlijk met school en afzonderlijk met de behandelaar op het zorginstituut, maar spreken vanaf de start van het traject met hen samen. Tijdens het startgesprek maken de ouders kennis met de professionals en krijgen ze uitleg over de precieze werkwijze. De ouders krijgen ruim de kans om ‘het verhaal’ over hun kind te vertellen en wat
zij tot dan toe allemaal gedaan hebben. Hun informatie wordt samen met het verhaal van de school en de toets-
data die de behandelaar verzameld heeft, samengevoegd tot een ‘integraal beeld’ op basis waarvan het geïntegreerd
behandelplan wordt opgesteld. Met de ouders worden afspraken gemaakt over welke bijdrage zij kunnen leveren aan de behandelaanpak. Ouders zijn evenwaardige partner in de PD-methodiek, omdat zij een belangrijke pijler zijn voor het welslagen daarvan.’
Is de methodiek Preventieve Dyslexiezorg een vervanging voor de vergoede dyslexiezorg zoals we die nu hebben in ons land?
‘Preventieve dyslexiezorg vervangt niet de gespecialiseerde, vergoede zorg, maar vliegt deze anders aan. Na het volgen van het preventieve traject, blijft – voor die leerlingen die dit echt nodig hebben – de gespecialiseerde zorg noodzakelijk.
Waar het op aankomt is, dat onderwijs en zorg de durf en de moed hebben om het systeem samen anders in te richten
en daadwerkelijk op tijd en op de werkvloer samen te werken. De handen ineenslaan dus. Dat geldt zowel voor de Rijksoverheid (OCW en VWS), de samenwerkende gemeenten, samenwerkingsverbanden passend onderwijs/school-
besturen als de zorginstellingen. Wat mij betreft zou het macrobudget voor dyslexiezorg alleen aangesproken mogen worden als onderwijs en zorg (op alle niveaus) van meet af aan samenwerken en dus ook geen leerlingen meer tussen wal en schip vallen.’
Dr. Ria Kleijnen (1954) bouwde in haar loopbaan zowel expertise en ervaring op in diverse vormen van onderwijs als in de dyslexiezorg. De focus was steeds de zorg voor kwetsbare leerlingen op het gebied van leerproblemen en met name dyslexie.