Scroll Top

TEKST SAS BOOT


Mijn dochter Cato en ik waren het afgelopen halfjaar op reis. 1 mei zijn we vertrokken en de kilometerteller van de auto vertelde ons aan het einde van de reis dat we 15.000 kilometer hebben afgelegd. Cato en ik hebben samen veel gezien en beleefd. Haar meest gehoorde uitroep was, vooral als ze bijzonder genoot: ‘Eindelijk vrij!’ Thuis had ze gevangen gezeten in de herinneringen van haar schooltijd. Haar vrijheid begon op het moment dat ze weer kon genieten van het leven.

Schooltijd was een leidensweg

Cato, 26 jaar, had deze reis nodig. Ze leed al enige tijd onder heftige herbelevingen van de pesterijen op de basisschool (speciaal onderwijs). Ze werd er wakker van ’s nachts. Cato heeft autisme. Ze is een levendig mooi mens, maar de schooltijd is een lijdensweg geweest. Negen jaar geleden richtte ik de dagbesteding Acato voor haar op, maar ook daar hield ze het ineens niet meer uit. We konden het trauma niet gladstrijken. Cato’s broers waren alle drie een poos in het buitenland geweest en dat gunde ik haar ook. De wereld zien, nieuwe ervaringen opdoen. Zelf kreeg ik met deze reis de mogelijkheid om een lang gekoesterde wens in vervulling te laten gaan. Ik wilde graag scholen in andere landen bezoeken, scholen waar iets bijzonders wordt gedaan voor kinderen met een afwijkende ontwikkeling zoals autisme. Onze reis bracht ons door België, Frankrijk, Spanje, Portugal, Engeland, Denemarken, Zweden, Finland, Estland en Duitsland.

Spaanse inclusieve school pur sang

In Spanje staat op de grens met Portugal in het plaatsje Caldelas de Tui, een klein schooltje: O Pelouro. De directrice Teresa Ubeira is vierentachtig. Samen met haar man Juan Llauder begon ze bijna vijftig jaar geleden in het voormalige hotel van haar moeder een school met een geheel nieuw onderwijsconcept dat bij ieder kind ‘de vonk ontsteekt om te willen leren.’ Op deze school zijn alle kinderen welkom, een inclusieve school pur sang. Teresa en haar man maakten een school die kinderen samenbrengt ongeacht hun achtergrond of beperking. De wetenschappelijke onderbouwing resulteerde in een bijzondere status. Hoewel het fundamenteel verschilt van het gangbare onderwijs kreeg deze school toch volledig staatssteun. Inmiddels valt dit prachtige instituut langzaam ten offer aan de moderne tijd. Teresa en Juan timmerden jarenlang aan de weg, ze hebben hun gedachtengoed gedeeld en zelfs prijzen ontvangen, maar toch vindt dit succesvolle concept voor inclusief onderwijs geen navolging. Spanje heeft zich natuurlijk ook gecommitteerd aan de Europese afspraken voor een inclusieve samenleving, maar kiest voor de gangbare route: Alle kinderen moeten zoveel mogelijk met ‘passende hulp’ naar reguliere scholen.

Woon- en werkgemeenschap in Portugal

In Europa zijn overal oude instituten te vinden die in de jaren zeventig werden opgericht door ouders. Met liefde en geduld werden manieren bedacht om hun kinderen met autisme te onderwijzen zodat ze een gevuld leven zouden hebben. Ik heb er een paar van bezocht, zoals La Bourguette in Zuid-Frankrijk. Een prachtig succesvol instituut met een schat aan ervaring, kennis en kunde. Helaas dient dit instituut juist niet als voorbeeld voor het inclusieve onderwijs in Frankrijk.

O Pelouro in Spanje vond ik dankzij een artikel in een Belgische krant over Françoise Hanoul die met haar autistische zoon naar Spanje was vertrokken. Ze had voor hem in België geen goede plek kunnen vinden. Françoise kwam door een toevallige tip bij O Pelouro terecht en daar bleek Felix helemaal op zijn plek, ondanks het feit dat hij in het begin geen Spaans sprak. Françoise en Felix wonen nu net over de grens in Portugal. Ze heeft er een groot stuk land gekocht waar een woon- en werkgemeenschap voor mensen met autisme moet komen: Centre Le Bambou. Een plek waar alles zal draaien om vrijheid.

Kinderen moeten zich aanpassen

Inclusief onderwijs moet in Europa gelijke rechten voor mensen met een handicap bevorderen. In dat kader moeten kinderen met een beperking zoveel mogelijk naar een gewone school. Frankrijk en Spanje kennen speciale klasjes binnen de muren van de school, voor als het echt niet gaat. In elk land bestaat er een ‘vereenvoudigd curriculum’ voor kinderen die niet mee kunnen komen. Kinderen met aanpassingsproblemen worden geholpen om zich aan te passen, want scholen doen dat meestal niet.

In Denemarken en Zweden heeft een recent onderzoek onder ouders aangetoond dat bijna de helft van de kinderen met autisme niet naar school gaat. In Finland is tien jaar geleden een nieuw en bejubeld onderwijsconcept van start gegaan. Het blijkt echter niet geschikt voor kinderen met autisme.

Onderwijs op maat

Wat is de opbrengst van de reis? Cato en ik hadden een fantastische tijd samen. Maar ik heb moeten ontdekken dat inclusief onderwijs geen gelukkige schooltijd garandeert voor onze kwetsbare kinderen. In Colchester, Groot-Brittannië staat een school waar Cato het waarschijnlijk fijn had gevonden. Kinderen met autisme krijgen er onderwijs op maat in kleine klasjes. Het aanbod is breed en omvat ook zorg. De directrice Louise Parkinson vertelde me echter dat het moeilijk is voor ouders om hun kind op deze school te krijgen. De school is immers niet inclusief en kinderen moeten zoveel mogelijk naar een inclusieve school. Pas als het echt niet gaat, is in Europa nu het credo… Inclusief ten koste van individuele vrijheid.

Dit artikel verscheen eerder in Balans Magazine 4 2022. Wil je ook ons magazine ontvangen? Word dan nu lid. Bekijk hier de voordelen.

Op deze site lees je meer over Sas Boot en over de verschillende boeken die zij schreef voor ouders over onderwijs. Bijvoorbeeld het boek De Acato Affaire, over de dagbesteding Acato ‘een school voor kinderen die niet passen’, die zij oprichtte voor haar eigen dochter, en over alle strubbelingen die dat met zich meebracht.

Op deze site kun je ook haar nieuwste boek voor ouders gratis downloaden ‘Ouders sta op’.

vragen?

Heb jij vragen over het onderwijs of de zorg voor jouw kind? Bel dan eens met onze advieslijn. Hier lees je ons dossier over (school)trauma. En hier vind je tips om passend onderwijs voor jouw kind te organiseren.

Privacy Preferences
When you visit our website, it may store information through your browser from specific services, usually in form of cookies. Here you can change your privacy preferences. Please note that blocking some types of cookies may impact your experience on our website and the services we offer.