Wat is DCD?
Soepel bewegen, een bal gooien en vangen, fietsen, jezelf aan- en uitkleden, veters strikken, tandenpoetsen, billen afvegen, met mes en vork eten, met een pen schrijven, over een lijn knippen; het lijkt allemaal heel gewoon dat kinderen deze vaardigheden leren. Voor sommige kinderen is dat echter niet zo vanzelfsprekend. Dat kunnen kinderen zijn met DCD. DCD is een ontwikkelingsstoornis van de coördinatie van bewegingen.
DCD staat voor Developmental Coordination Disorder, in het Nederlands vertaald coördinatie- ontwikkelingsstoornis. Kinderen met DCD hebben een achterstand in de ontwikkeling van motorische vaardigheden en moeite met het coördineren van de bewegingen, waardoor ze alledaagse taken minder makkelijk uit kunnen voeren dan leeftijdsgenoten. Kinderen met DCD worden vaak als “onhandig” omschreven. DCD komt voor bij vijf tot zes procent van de schoolgaande kinderen. Dit betekent dat er in vrijwel iedere groep sprake is van één of meer leerlingen met DCD. Er zijn meer jongens met DCD dan meisjes.
Kenmerken van DCD
DCD wordt officieel vastgesteld aan de hand van criteria uit de DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). De criteria voor DCD komen kortgezegd neer op de volgende vier punten:
- Het aanleren en uitvoeren van gecoördineerde motorische vaardigheden verloopt duidelijk onder het niveau dat verwacht mag worden gezien de leeftijd en de verstandelijke mogelijkheden van een kind om vaardigheden te leren en te gebruiken.
- De problemen die het kind hierdoor ondervindt, hebben duidelijk invloed op zijn of haar leven; bij allerlei dagelijkse taken thuis, op school en tijdens sport en spel.
- De symptomen beginnen op jonge leeftijd.
- De problemen die het kind op motorisch vlak heeft, kunnen niet worden toegeschreven aan een andere oorzaak, zoals een verstandelijke beperking, problemen met het zien of een neurologische aandoening.
De diagnose DCD kan alleen gesteld worden door een daarvoor geschoolde arts (kinderrevalidatiearts, kinderarts, jeugdarts, kinderneuroloog, kinderpsychiater). Lees hier welke specialisten er zijn en wat ze doen.
Poster signalen DCD
Revalidatie Friesland maakte samen met een aantal partners, waaronder Balans, een poster die kan helpen signalen van DCD of motorische problemen te herkennen. De poster is in PDF te downloaden via deze link: Poster Heeft Renee DCD – Signalen van motorische problemen bij kinderen.
Oorzaak en gevolgen van DCD
De naam DCD zegt niets over de achterliggende oorzaak. Het zegt alleen dát er iets met de motoriek aan de hand is, niet wát er aan de hand is. Motorische onhandigheid wordt in de medische wereld meestal wel beschouwd als een uiting van een in aanleg niet optimaal ontwikkeld zenuwstelsel.
Kinderen met DCD kunnen onderling sterk verschillen. Voor alle kinderen met DCD geldt dat er motorische problemen zijn, die hun uitwerking hebben op het dagelijks leven. Kinderen met DCD kunnen bijvoorbeeld moeite hebben met schooltaken (bijvoorbeeld met knutselen, schrijven, gymnastiek), tijdens algemene dagelijkse activiteiten (bijvoorbeeld aan- en uitkleden en eten met bestek), tijdens sporten en spelen met vrienden.
Dit kan gevolgen hebben voor het zelfbeeld van het kind. Kinderen met DCD kunnen boos reageren, uit frustratie omdat ze activiteiten minder goed uit kunnen voeren dan andere kinderen.
Of ze gaan vermijden om mee te doen met sport en spel. Een andere reactie is clownesk te reageren, om het onhandige gedrag te verbloemen, bijvoorbeeld als het wéér niet lukt om een bal in het doel te schoppen of als er voor de zoveelste keer een beker drinken om gaat.
Bijkomende problemen
Een niet optimaal ontwikkeld zenuwstelsel kan, naast problemen met de motoriek, ook gevolgen hebben op andere ontwikkelingsgebieden. Zo komt DCD relatief vaak voor in combinatie met andere ontwikkelingsstoornissen zoals ADHD , een stoornis in het autistisch spectrum (ASS ), leerstoornissen (zoals dyslexie ) of een specifieke stoornis in de spraaktaalontwikkeling (TOS), waarbij het kind problemen heeft met het vertellen van een logisch verhaal en het verwoorden van een plan.
DCD in puberteit en volwassenheid
Kinderen met DCD kunnen leren om allerlei motorische taken goed uit te voeren, maar kunnen moeite blijven houden met nieuwe taken en met het plannen en organiseren van bijvoorbeeld het huiswerk. Daardoor is de overgang naar de middelbare school soms lastig, omdat daar nieuwe taken van de jongere gevraagd worden. Een korte periode begeleiding kan dan weer helpend zijn. Het kind kan dan nieuwe strategieën aanleren om deze nieuwe taken aan te kunnen.
Ook volwassenen kunnen soms de invloed van hun DCD nog merken, bijvoorbeeld bij het leren auto rijden.
Meer weten?
Hier lees je meer over DCD vaststellen, DCD behandelen, omgaan met DCD thuis, omgaan met DCD in het onderwijs en richtlijnen en ervaringsverhalen en vlogs.
Je kunt kijken op Brainwiki (gemaakt door het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie). Deze landelijke organisatie zorgt ervoor dat behandelaars, ouders, jongeren, gemeenten en scholen betrouwbare kennis over psychische problemen hebben.
Wil je eens praten met een ervaringsdeskundige? Neem dan eens contact op met onze Advieslijn (zie link voor openingstijden). Bereikbaar op nummer 030-2255050. Je kunt ook ons contactformulier invullen.
