Interview Carry Roozemond Ingrado

Vandaag is het de Internationale Dag van de Rechten van het Kind, genoemd naar het gelijknamige VN-verdrag dat op 20 november 1989 werd aangenomen. Balans interviewt directeur Carry Roozemond van Ingrado, de organisatie van leerplichtambtenaren, over onder meer de methodische aanpak bij schoolverzuim (MAS), alsook over de transitie van de leerplicht- naar de leerrechtwet. ‘Nog steeds bestaat helaas het beeld dat je bang moet zijn voor de leerplichtambtenaar.’

Ze wil af van het woord leerplicht, alsook van de leerplichtwet. En nog volgend jaar wordt de Methodische Aanpak Schoolverzuim (MAS) inhoudelijk meer flexibel. Leerrecht daar staat Ingrado voor, aldus Carry Roozemond. ‘Leerrechtambtenaren? Liever vandaag dan morgen. Wat ons tegenhoudt? Niets. Het is aan de Tweede Kamer om de leerplichtwet aan te passen naar de leerrechtwet. Ook dat: liever vandaag dan morgen.’

En ze gaat nog even door. Wat Roozemond betreft wordt landelijk het afstandsonderwijs opgenomen binnen het spectrum van onderwijsaanbod aan leerbare kinderen. Het betreft leerlingen die in hun ontwikkelmogelijkheden worden beperkt of zelf (tijdelijke) beperkingen hebben. ‘Nee, dat aanbod hoeft wat ons betreft geen onderwijs binnen vier muren en een dak te zijn. Kinderen moeten zich kunnen ontwikkelen, ze hebben het recht daartoe. Waar dat dan precies gebeurt, dat vind ik geen eerste voorwaarde. ‘De mogelijkheden tot ontwikkeling…’, dié moeten worden geschapen.’

Afgelopen week organiseerde Ingrado[1] de Week voor het recht op onderwijs en ontwikkeling. Maar als die wet op leerrecht er ooit komt, verandert dan ook de MAS-aanpak? Roozemond: ‘Voor dat laatste zou wat mij betreft geen wetswijziging hoeven, want met een verandering van de MAS zijn we allang bezig. Het is namelijk geen statisch document, zeer zeker niet. Zo ben ik nog steeds dankbaar dat er vijf jaar geleden de strafrechtelijke aanpak uit is gehaald. Waarbij ‘Gij zult handhaven’ de eerste opdracht was van de leerplichtambtenaar.’ Maar de Leerplichtwet valt toch onder het strafrecht? ‘Zo zie ik het niet. Het is een wet die het recht op onderwijs beschermt. Er is ook niet alleen sprake van strafrechtelijke handhaving. Sterker nog, daarbij is sprake van een sterke daling.’

Transitie

Roozemond vervolgt over de MAS: ‘We gaan per medio volgend jaar binnen de MAS opnieuw een transitie doorvoeren, waarin we samen met ouders en met het onderwijs beter afstemmen op de behoeften van een leerling. Hoe krijgen we dat met alle betrokkenen om het kind heen voor elkaar. Met als gemeenschappelijk doel: tegemoetkomen aan zijn/ haar ontwikkel-mogelijkheden.’ Betekent die wijziging dan dat er in de toekomst geen vervolgingen meer komen vanwege ongeoorloofd verzuim? ‘Er kan, ook onder een MAS, na zorgvuldige afweging, de noodzaak zijn om over te gaan tot het opmaken van een proces-verbaal door een leerplichtambtenaar met de BOA-bevoegdheid. Als het volgen van onderwijs in het geding is, en alle mogelijkheden om dat te bereiken niet lukken, gaan we over tot het opmaken van een proces-verbaal. Vervolgens beslist het Openbaar Ministerie of, en zo ja welke straf er wordt opgelegd.’

Wat kunnen ouders nu doen die met LP-ambtenaren te maken krijgen die enkel op verzuim blijven zitten, juist daar waar het gaat om leerlingen die géén passend onderwijs krijgen? ‘Als er geen passend onderwijs wordt geboden in de ogen van ouders is het Samenwerkingsverband (swv) met de school waar een kind staat ingeschreven aan zet. Als ouders het niet eens zijn met een aanbod kunnen zij naar de Geschillencommissie Passend Onderwijs. Als een ouder een aanbod niet acceptabel vindt, en dan besluit het kind thuis te houden, kan er sprake zijn van ongeoorloofd verzuim. En ja, dan past een leerplichtambtenaar de MAS toe. Het is absoluut niet zo dat we automatisch bij onvoldoende passend aanbod overgaan tot handhaven vanuit leerplicht.’ Maken jullie eigenlijk zelf gebruik van het Internationale Kinderrechtenverdrag? ‘Jazeker, zie onze missie.

De nieuwe MAS, hoe gaat die eruit zien? ‘Vanzelfsprekend onderwijs volgen is dan niet meer het signaal. We gaan met elkaar om tafel, met het kind, de ouders, de school en de gemeente – want die laatste is verantwoordelijk voor de inkoop van zorg – en bespreken wat mogelijk is, wat het beste aansluit bij dit kind, op dit moment.’ Maar de huidige LP-ambtenaren hebben kennis over schoolverzuim e.d.; niet over onderwijs en zorg. Hoe zien hun taken er dan in de toekomst uit? ‘Dat is ook precies de reden waarom we in de methodische aanpak de samenwerking benadrukken met de partners die de kennis over zorgaanbod en onderwijsaanbod hebben. Bijscholing zal worden gedaan door verschillende partijen, zie daarvoor ons programma Vakmanschap.’

Aanbevelingen doen

Beren op de weg? ‘Ja, die zie ik wel. Het wijzigen van deze relatief kleine leerplichtwet naar een leerrechtwet kost net zoveel tijd en energie als een ingrijpende grondwetswijziging. Dat komt omdat-ie een grote impact heeft op andere onderwijswetten, die vervolgens ook allemaal moeten worden aangepast. En daar zien beleidsmakers en anderen tegenop. Ingrado is de eerste die hier echter achter staat, want pas daarmee kan de stem van leerlingen, van leerkrachten, van ouders worden gehoord. Kinderen hebben nu eenmaal pas hun recht op onderwijs bij een leerrechtwet. Totdat het zover is, zet Ingrado op het maximaal haalbare. Daarom organiseerden we ook deze week van het Recht op onderwijs en ontwikkeling. Nog steeds bestaat helaas het beeld dat je bang moet zijn voor de leerplichtambtenaar.’

Maar internationale verdragen staan toch boven wetten als de LP-wet. Deze overgang kan toch worden afgedwongen? ‘Zoals gezegd, daarvoor kijk ik naar de Tweede kamer en doe ik een beroep op ons democratisch stelsel. Daar nodig ik ook ouders en leerkrachten toe uit.’ Dragen jullie er zelf op een of andere manier al aan bij, bijvoorbeeld door binnen gemeenten mee te werken aan beleidsveranderingen? ‘Dat is een rol die onze leden kunnen vervullen. Als zij in een gemeente zien dat een passend onderwijs aanbod kan worden verbeterd door bijvoorbeeld meer specialistische Jeugdhulp, kan leerplicht daartoe aanbevelingen doen.’

Ingrado is de vereniging van alle afdelingen leerplicht van de gemeenten en de Regionale Meld- en Coördinatiefunctie (RMC’s) zijn er lid van.

Beatrice Keunen,

hoofdredacteur Balans Publicaties

Reactie van Suzanne Boomsma, directeur Balans

Wij zijn blij dat Ingrado deze ontwikkeling van leerplicht naar leerrecht ook ziet en hierop anticipeert. Balans ondersteunt deze droom. Wij blijven echter wel waakzaam. We zitten nog in een fase van transitie, waarin nog gewoon de leerplicht geldt en deze in de praktijk dan ook nog gehandhaafd moet/kan worden.

Balans blijft zich inzetten voor het recht op onderwijs en de positie van ouders.