- 20-04-2023
De maatschappelijke discussie van staatssecretaris Van Ooijen over jongeren met psychische problemen
De maatschappelijke discussie van staatssecretaris Van Ooijen over jongeren met psychische problemen
Op 6 april 2023 kwam Maarten van Ooijen (staatssecretaris Volksgezondheid) met een stelling over de jeugdzorg in Nederland. ‘Ouders moeten hun kinderen minder snel naar een hulpverlener sturen als ze eenzaam of gestrest zijn. De jeugdzorg loopt nu vast en veel kinderen worden er niet door geholpen. Hiermee wilde hij een maatschappelijke discussie starten over het enorme aantal jongeren met psychische problemen. ,,Te veel kinderen horen nu: er is iets mis met jou.’’ (Bron: artikel Algemeen Dagblad ‘Ouders stuur kinderen niet te snel naar de psycholoog’.) Naar aanleiding van dit artikel was Joli Luijckx, directielid en woordvoerder van Balans, nog die middag bij een radio-uitzending van 1Vandaag voor het item ‘Kinderen minder snel naar de psycholoog sturen de oplossing voor overbelaste jeugdzorg?’.
Rots & Water?
Wij als Balans zijn het er op zich mee eens dat je je als maatschappij achter je oren moet krabben als het aantal jongeren die jeugdhulp of -zorg krijgt, in 20 jaar is gestegen van 1 op de 27, naar 1 op de 7. In sommige gemeenten zelfs één op de vijf. En moeten we er zeker voor waken om kinderen te problematiseren en/of medicaliseren. Om echter te stellen dat het (altijd) de ouders zijn die vinden dat hun kind (psychische) hulp nodig heeft, vinden wij te ver gaan. Nee, er is niets ‘mis’ met kinderen. Maar soms is er wel degelijk (tijdelijk) extra hulp en ondersteuning nodig. Die moet er dan wel zijn. Maar als hulp en ondersteuning nodig is, word je meestal in eerste instantie verwezen naar een vrijwilligersorganisatie, of Rots en Water training, ook als je als ouder zeker weet dat er méér nodig is. Want ja, ouders kennen hun kind in de meeste gevallen nou eenmaal écht het beste. En de intuïtie van een moeder (óf een vader) moet je niet bagatelliseren. Zorgen van ouders, én van kinderen of jongeren zelf, moet te allen tijde serieus worden genomen.
Oerwoud met poortjes
Bovendien kom je als ouder, ook als je alleen even zou willen sparren, of een vraag wilt stellen, al snel in een oerwoud van regels terecht. Ouders met een (mogelijke) hulpvraag moeten met hun kind meestal een heel onderzoekstraject door. Ook met een simpele vraag moet je door veel poortjes. En worden er diverse professionals ‘aangehaakt’ om ‘mee te denken’. Wij vragen ons af of de Staatssecretaris in kaart heeft hoeveel geld er naar deze bureaucratische molen gaat? En hoeveel naar daadwerkelijke hulp, die ook nog echt passend is? Want, beter geen hulp, dan niet passende hulp. Baat het niet, dan schaadt het wél. Alleen al écht luisteren naar ouders, hen serieus nemen en het proces versimpelen zou een hoop kosten schelen. En, uiteraard veel belangrijker nog, het kind en het gezin werkelijk helpen.
‘Complex’
Weken, of meestal zelfs maanden kan het duren, voor er concreet iets aan hulp wordt geboden. En in de tussentijd kan de boel maar zo enorm escaleren. En dan ben je te ‘complex’, en wil geen enkele instantie je meer hebben. En/of is er geen plek. Een wachtlijst van 30 weken is geen uitzondering. Ons advies: investeer in ervaren kundige medewerkers aan het begin van het ‘traject’. Die náást een gezin (ouders én kinderen) gaan staan. Die ouders én kinderen/jongeren serieus nemen. Die door kunnen pakken en niet als een soort poortwachter vooral bezig zijn met niet teveel geld uitgeven.
Kansenongelijkheid
Te vaak krijgen wij aan onze advieslijn ouders aan de telefoon die vastlopen bij het organiseren van hulp voor hun kinderen. De vrijwilligers aan onze advieslijn moeten deze ouders bijna een stoomcursus geven over de jeugdwet en het bestuursrecht. En ook nog belangrijke informatie geven over privacywetgeving. En tips over de communicatie, zo ingewikkeld is dit hele proces. En dan mag je als kind blij zijn als je ouders in staat zijn om dit alles te begrijpen én toe te passen. Zo niet, dan ben je als ouders een speelbal in dit systeem. Dat kan toch niet de bedoeling zijn? Dát is óók kansenongelijkheid.
Hulpvragen vanuit het onderwijs
Ook in de kinderopvang wordt al gezocht naar mogelijke opvallende kenmerken, neem het congres ‘Opvallende kinderen in de kinderopvang’. Hoe verhoudt dat zich met de stelling van de staatssecretaris?
Bij het onderzoeken waar de explosieve stijging van de roep om jeugdzorg vandaan komt, zou daarnaast ook het onderwijs als bron moeten worden meegenomen. Ouders worden van daaruit ook zéér regelmatig gewezen op ‘bijzonderheden’ van hun kind. Op ‘opvallend gedrag’. Zoals (te) stil zijn, slecht geconcentreerd, opstandig, druk, je niet aankijken, en wat al niet meer. Heel regelmatig wordt dan al voorzichtig geopperd dat er misschien wel sprake zou kunnen zijn van een ontwikkelingsprobleem. Hoewel de wet passend onderwijs tot doel had om meer gericht te zijn op wat een kind nodig heeft, en niet zozeer op wat het hééft (of zou hebben), wordt nog vaak gezegd dat er geen ondersteuning kan worden geboden, of extra middelen kunnen worden aangeschaft, of er niet kan worden verwezen naar speciaal onderwijs als een kind geen diagnose heeft, of medicatie krijgt. In veel gevallen niet nodig, alleen weten ouders dat vaak niet.
Ontwikkelingsperspectief?
Als een kind of jongere extra ondersteuning, hulpmiddelen of een ander onderwijsaanbod nodig heeft, is het de bedoeling dat de school een ontwikkelingsperspectief opstelt. In overleg met de ouders, en het kind of de jongere zelf. Uit ons onderzoek van 2022, blijkt dat dit nog heel vaak niet (op de juiste manier) gebeurt. Of dat het opgestelde plan niet (goed of volledig) wordt uitgevoerd. Zie ons rapport ‘De stem van ouders in passend onderwijs’. Ook daar is nog een wereld te winnen. Het zou dan ook heel goed zijn als medewerkers van een jeugd- of wijkteam, zouden weten hoe de procedures rond passend onderwijs in elkaar zitten. En ouders zouden bijstaan in de vaak tijdrovende en energieslurpende gesprekken met de school, waaraan regelmatig meer dan 5 professionals aan tafel zitten. Dat proces een beetje bewaken, zou de gemeente behoorlijk wat kosten aan Jeugdhulp kunnen besparen. Omdat veel van de ‘problemen’, naar onze overtuiging met wat kleine aanpassingen kunnen worden opgelost. Zéker als dat in een vroeg stadium gebeurt, zonder dat er eerst wéken, zo niet máánden moet worden overlegd over wie wat moet doen of betalen. En er in de tussentijd eigenlijk niets gebeurt, waardoor de situatie uiteindelijk vaak escaleert. Met alle gevolgen van dien. Graag gaan wij over deze punten in gesprek met staatssecretaris Van Ooijen.
Heb jij vragen over jeugdhulp, -zorg of onderwijs?
Heb jij vragen over jeugdhulp, -zorg of onderwijs voor jouw kind? Bel dan eens met onze advieslijn. Daar kom je in contact met ervaringsdeskundige ouders die vrijwillig andere ouders helpen met hun kennis en ervaring. Met tips en adviezen, maar ook met een luisterend oor, begrip en (h)erkenning. Wil je Balans steunen? Word dan (steun)lid, of doe een donatie! Ieder bedrag is welkom. Wil je ons helpen? Word dan ook vrijwilliger!
