- 17-04-2023
Hervorming op hervorming in jeugdzorg en onderwijs, maar niets veranderde echt
Dagelijks verschijnen onderzoeken met resultaten die je helpen je kind met een ondersteuningsvraag beter te begrijpen, of het beleid te verbeteren. René Lamers spit ze door en deelt de opvallendste. Dit keer het spraakmakende promotieonderzoek van bestuurskundige Sharon Stellaard (foto: Sylvia Huisman).
Wat er ook geprobeerd is voor passend onderwijs en jeugdzorg, het veranderde nooit écht iets. De kinderen zelf waren er onvoldoende mee geholpen, terwijl het aantal professionals toenam en steeds meer kinderen hulp kregen. Dit concludeert bestuurskundige Sharon Stellaard (foto Sylvia Huisman) in haar promotieonderzoek ‘Boemerangbeleid; over aanhoudende tragiek in passend onderwijs- en jeugdzorgbeleid’ aan de Vrije Universiteit. ‘Onontkoombaar’, ‘ontluisterend’ en somber makend’ luiden de reacties.
Patronen
Bestuurskundigen kijken vaak naar structuren en sturingselementen. Dan zie je dat er inderdaad veel gedaan is voor passend onderwijs en betere jeugdzorg. De Wet passend onderwijs (2014) en de Jeugdwet (2015) waren hervormingen waarop Sharon haar hoop had gevestigd. Een nieuwe visie, nieuwe afspraken, nieuwe methoden, ga zo maar door. Maar de wachtlijsten bij jeugdzorg bleven en de aantallen vrijstellingen op de leerplicht en thuiszitters namen juist toe. Hoe kan dat?
Voor het antwoord keek Sharon met een sociologische bril op wat er gebeurt in een groep (beleidsmakers, professionals) wanneer die tot verschillende hervormingen komen, die echter aan het kernprobleem weinig doen. Ze herkende vier patronen waardoor een groep of organisatie telkens doorgaat op wat er is of aan ‘plakwerk’ doet. Zo leg je met elke hervorming het zaadje voor de volgende: het boemerangbeleid. Iets wat overigens ook buiten onderwijs en jeugdzorg kan spelen.
Ouders betrekken
Tegelijk zag Sharon de rol van overtuigingen als basis voor ‘objectieve’ criteria of keuzen. “Die lijken eerlijk en objectief te zijn, maar de mensen die ze maken, hebben een achtergrond en meningen waarmee ze die bepalen.” Wat kinderen en ouders vinden en nodig hebben, werd echter nauwelijks meegenomen. Sharon vindt daarom dat kinderen en ouders betrokken moeten worden bij beleid. “Echte verandering ontstaat meestal niet door de regels te veranderen, maar doordat een grote groep mensen ergens anders tegenaan gaat kijken.” In haar onderzoek noemt Sharon dit de logica van gepastheid.Maar er gaan toch ook dingen wél goed? Ja, maar vaak óndanks het systeem, niet dankzíj. Doordat individuen de mazen van de wet wisten te vinden. Sharon: “Maar let op: dat systeem is de uitkomst van ons denken daarover. Dus als we ons denken niet veranderen, verandert het systeem ook niet.” Sharon geeft geen oplossing. “Je kunt pas werken aan het doorbreken van patronen wanneer je je daar bewust van bent”, stelt ze. Tot die bewustwording helpt haar onderzoek.
In het juni-nummer van BalansMagazine is meer te lezen over dit onderzoek. Met onder andere een interview. Wil jij BalansMagazine ook ontvangen? Word dan nu ook lid van Balans!
