Boekrecensie ‘Immuno-psychiatrie. Het immuunsysteem-uit-balans als oorzaak van psychiatrische aandoeningen’
Auteurs: Prof. dr. Hemmo A. Drexhage, Beatrice Keunen en Bernadette Wijnker-Holmes
Gelezen door Annemieke van de Groep
Psychiatrische aandoeningen veroorzaken veel leed. Gangbare verklaringen hiervoor voldoen helaas maar ten dele. Maar wat als psychiatrische aandoeningen niet veroorzaakt worden door een ontregeld brein, maar door een immuunsysteem dat uit balans is.
Immuunsysteem uit balans
In Immuno-psychiatrie onderzoekt prof. Hemmo Drexhage de relatie tussen het immuunsysteem en psychiatrische aandoeningen. Hij bespreekt hoe een immuunsysteem-uit-balans betrokken is bij de ontwikkeling en het verloop van verschillende psychiatrische stoornissen¹, zoals autisme, depressie, schizofrenie en bipolaire stoornis.
Hemmo Drexhage neemt de lezer mee in zijn zoektocht naar de relatie tussen het immuunsysteem en het brein. Hij legt uit hoe het immuunsysteem, het brein en het hormonale stelsel bij stress samenwerken. Dat het immuunsysteem een belangrijke rol speelt bij het reguleren van ontstekingsprocessen in het lichaam. Wanneer het immuunsysteem niet goed functioneert, kunnen er ontstekingen ontstaan die invloed hebben op de hersenen en het gedrag. Dit kan leiden tot symptomen van psychiatrische stoornissen.
Genetische factoren
De auteur bespreekt daarnaast ook de rol van genetische factoren en omgevingsinvloeden bij het ontstaan van immuun-gerelateerde psychiatrische aandoeningen. Hij benadrukt het belang van een multidisciplinaire aanpak bij de behandeling van deze stoornissen, waarbij zowel de psychiatrie als de immunologie betrokken zijn.
DSM voldoet niet
Hemmo Drexhage legt uit waarom de DSM, het classificatiesysteem voor de huidige ziekte-indeling in de psychiatrie, een onvolledige bron is en daarom eigenlijk niet voldoet. Er is noodzaak van een logisch model voor psychiatrische stoornissen, dat mede gebaseerd is op concrete immunologische laboratoriumgegevens. Gegevens van abnormale immuunprocessen, die stemmings- en gedragsstoornissen kunnen veroorzaken. Deze gegevens laten zien dat psychiatrische aandoeningen in essentie lichamelijke ziekten zijn en dat het brein meedoet.
Hemmo Drexhage hoopt hiermee dat er een begin kan worden gemaakt om de DSM-diagnose te veranderen naar een immunologische diagnose. Als immunoloog wil Hemmo Drexhage tot een logisch model voor psychiatrische stoornissen komen zodat er modellen kunnen worden gebouwd over hoe de ziekte ontstaat en verloopt. Modellen die wetenschappelijk getoetst kunnen worden op hun waarde en betrouwbaarheid.
Immuuncellen in de hersenen
In het boek worden ook nieuwe inzichten en onderzoeksresultaten gepresenteerd op het gebied van de immuno-psychiatrie. Hij bespreekt bijvoorbeeld de rol van microglia – de immuuncellen in de hersenen – bij psychiatrische stoornissen. Daarnaast bespreekt hij de mogelijke therapeutische toepassingen van immuunmodulerende medicijnen bij de behandeling van psychiatrische aandoeningen.
Maar pas op, Hemmo Drexhage waarschuwt de lezer dat de immuunmodellen, welke noodzakelijk zijn voor een nieuwe behandelvorm, nog in de opbouwfase en toetsing zitten en dat er nog geen solide consequenties te trekken zijn die een andere diagnostiek en therapie op dit moment rechtvaardigen.
Daarnaast wordt ook de impact van de nieuwe inzichten uit de immuno-psychiatrie voor patiënten en de wereld om hen heen besproken. Welke behandelopties zijn er – nu en in de mogelijke toekomst? En wat betekent dat dan voor de opvoeding van kinderen met ontwikkelingsproblemen? Wat vraagt dat van de betrokkenen om hen heen? Hoe kunnen ouders hun kinderen opvoeden vanuit een immuno-psychiatrische kijk op gedragsproblemen?
Inzetten op immuno-psychiatrisch onderzoek
Een voorzichtige vooruitblik naar de toekomst stemt volgens Hemmo Drexhage hoopvol, maar er is nog veel werk aan de winkel om de meest betrouwbare testen en immunologische interventies te ontwikkelen! Het mooist zou zijn als er op jonge leeftijd effectieve behandelingen kunnen worden ingezet, omdat het de beste ontwikkelingskansen biedt voor het kind. Zijn pleidooi is dan ook om vol in te zetten op het immuno-psychiatrisch onderzoek om in de toekomst nieuwe diagnostiek en therapie mogelijk te maken. Maar tot het zover is, moeten we het doen met de mogelijkheden die er nu zijn. Zoals psychotherapie en de bestaande geneesmiddelen, hoe gebrekkig soms ook. Ook een regelmatig, gezond leven met goede voeding, voldoende beweging en rust helpt om het immuunsysteem van een kind niet te veel te belasten en op die manier het brein van het kind zoveel mogelijk de kans te geven om zich te ontwikkelen. Daar kunnen ouders nu al voor zorgen.
Immuno-psychiatrie is bedoeld voor een breed publiek en geschikt voor iedereen die zoekt naar de oorzaken van psychiatrisch lijden. Voor zowel patiënten en hun omgeving als ook professionals. Het boek biedt nieuwe inzichten aan professionals, maar is ook zeker toegankelijk voor niet-medici. Het boek bevat ook verdiepende hoofdstukken voor een ieder die gefascineerd is geraakt en nog meer gedetailleerde kennis op wil doen.
Annemieke van de Groep, bestuurslid Balans
1) Hemmo Drexhage spreekt in zijn boek steeds over ‘psychiatrische stoornissen’. Deze benaming komt daardoor ook in de recensie regelmatig terug. Ik kan me voorstellen dat dit door sommige lezers als storend of kwetsend ervaren kan worden? Ik vraag me af waarom Hemmo Drexhage voor het begrip ‘stoornissen’ kiest, aangezien hij zelf spreekt van een verstoord immuunsysteem met een ontwricht brein tot gevolg. Dus waarom geen ‘psychiatrische verstoring’ in plaats van stoornis.
Immuno-psychiatrie
Het immuunsysteem-uit-balans als oorzaak van psychiatrische aandoeningen
Auteurs: Hemmo A. Drexhage, Beatrice Keunen en Bernadette Wijnker-Holmes
208 pagina’s
Uitgeverij SWP, Amsterdam, 2023