De wet verplicht VWO-leerlingen om examen te doen in Engels en daarnaast nog minimaal één andere vreemde taal: op het atheneum een 2e moderne vreemde taal (MVT) zoals bijvoorbeeld Frans of Duits, of op het gymnasium Grieks of Latijn. Er zijn uitzonderingen mogelijk: als een leerling aan één van onderstaande voorwaarden voldoet mag de school een ontheffing verlenen voor de tweede vreemde taal.
Let op: het is ter beoordeling van de school om de ontheffing wel of niet te verlenen, voldoen aan een van de voorwaarden is dus geen garantie dat de ontheffing verleend zal worden. De ene school is hier soepeler in dan de andere. Deze ontheffing wordt typisch in de 3e klas aangevraagd (tegelijkertijd met de profielkeuze).
Voorwaarden voor het in aanmerking komen voor ontheffing
Uit: Kamerbrief d.d. 17-2-2014 en punt 7 en 8 van artikel 11 Eindexamenbesluit VO
De ontheffing kan verleend worden in een van de volgende gevallen:
a. de leerling heeft een stoornis die specifiek betrekking heeft op taal of een zintuiglijke beperking die effect heeft op taal,
b. de leerling heeft een andere moedertaal dan Nederlands of Fries, of
c. de leerling is een “eenzijdige bèta” die het onderwijs in één van de natuurprofielen volgt en voor wie het volgen van onderwijs in de taal naar verwachting een succesvolle afronding van de opleiding hindert.
Bij ontheffing wordt de taal vervangen door een ander vak met een studielast van tenminste 440 uren, naar keuze van de leerling (mits de school dit vak als examenvak aanbiedt).
Ter beoordeling door de school, bezwaar maken is mogelijk
Uit: Kamerbrief d.d. 17-2-2014 Dat een school ontheffing kan verlenen, betekent dat er geen sprake is van een automatisch recht, maar de school heeft ook niet de mogelijkheid om de bepaling te negeren. Zoals met name bij de derde genoemde categorie leerlingen zichtbaar is, dient de school een afgewogen inschatting te maken of van een blokkade sprake is. Waar de tweede moderne vreemde taal niet blokkerend werkt, hoeft de ontheffing niet te worden verleend. De school kan de ontheffingsbepaling echter, zoals gezegd, niet negeren door af te zien van het maken van een afweging.
Mocht de leerling van mening zijn dat de school ten onrechte geen ontheffing verleent, dan kan de leerling zich wenden tot de klachtencommissie- als bedoeld in artikel 24b van de Wet op het voortgezet onderwijs- van de school. Wanneer dat niet tot een voor de leerling acceptabele uitkomst leidt, is als ultimum remedium de stap naar het College voor de Rechten van de Mens mogelijk. Mocht je geen ontheffing krijgen, dan adviseren wij om toch een extra vak te kiezen (als dat niet te belastend is), voor het geval later alsnog een ontheffing verkregen kan worden.
Mogelijke argumenten voor een leerling met autisme
Als ouders kun je een brief sturen waarin je toelicht waarom ontheffing wordt aangevraagd. Bij leerlingen met autisme komt het nogal eens voor dat ze een “eenzijdige bèta” zijn, zoals beschreven bij punt c. Argumenten die je in je brief zou kunnen gebruiken zijn (we gebruiken hierbij de fictieve naam Daan voor de leerling):
- Autisme en een taal leren
Het is bekend dat bij mensen met autisme de ontwikkeling van de taal moeizamer en langzamer verloopt dan bij mensen zonder autisme1. Daan is een intelligente leerling zodat deze vertraagde ontwikkeling een beetje onder de radar blijft. Toch duiken er bij de talen af en toe opeens diepe onvoldoendes op, bijvoorbeeld voor woordjestoetsen. Wij hebben Daan hiermee aan het werk gezien. Hij heeft het leerwerk serieus aangepakt en er veel tijd aan besteed. Een onvoldoende voor een woordjestoets komt dus niet doordat er niet geleerd is. - Een “eenzijdige bèta”
Daan manifesteert zich van jongs af aan als een “eenzijdige bèta”. Dit was al te zien in zijn spelgedrag toen hij heel jong was en is nu ook heel goed te zien in zijn cijfers. Op de bèta-
vakken is begeleiding ook absoluut niet nodig. De talen en andere vakken kosten hem buiten proportie veel energie. - Tijdsbesef
Het tijdsbesef is bij Daan is minder ontwikkeld dan bij jongeren van zijn leeftijd zonder autisme1. Hij kan zich verliezen in eindeloos leren voor heel weinig resultaat. Hij moet nog leren zijn tijd efficiënter te gebruiken. Daarbij heeft hij begeleiding maar dit kost hem veel moeite. - Motivatie
Vanwege zijn autisme is het voor Daan moeilijker dan voor jongeren zonder autisme zich te motiveren voor vakken die hij niet leuk vindt. Wij maken ons zorgen over de invloed van vakken die hij niet leuk vindt op zijn motivatie voor school in het algemeen. Juist op deze leeftijd is bekend dat jongeren met autisme er geen zin meer in hebben, hun bezigheden elders gaan zoeken en afglijden in somberheid. Ze lopen vast op school en komen thuis te zitten. Dat willen we niet voor Daan.
Bron 1 Martine F. Delfos en Norbert Groot: Autisme vanuit een ontwikkelingsperspectief