Scroll Top

‘De juiste werkplek vinden kost tijd’

Tekst: Maarten van Klaveren

Voor jongvolwassenen met autisme is de stap van school naar werk vaak lastig. Begrijpelijk, want de overgang is groot, jezelf verkopen is moeilijk en soms ontbreekt een diploma op het intelligentie-niveau. Tegelijk hebben mensen met autisme kennis en vaardigheden waar behoefte aan is op de arbeidsmarkt. De structuur van werk past hen beter dan de prikkelrijke school. Met enige hulp, wat aanpassingen op de werkplek en geduld kunnen ze in werk tot hun recht komen.

Van school naar werk

In de overstap van school naar werk hebben mensen met autisme vaak hulp nodig van hun ouders, stagebegeleider of een andere coach. In solliciteren zijn ze meestal slecht. Ze missen een aantal vaardigheden: een gebrek aan voorstellingsvermogen om een werkgever te kiezen, moeite met initiatief, moeite om een relevant cv samen te stellen, moeite om sterke punten te benoemen, enzovoorts. Wanneer er veel zelfstandigheid verwacht wordt, kunnen ze vastlopen. Ze hebben iemand in hun omgeving nodig die een aantal lastige taken overneemt, zoals een werkplek zoeken of een brief schrijven.

Uitblinkers met talent

Vaak zijn mensen met autisme sterk gericht op alles wat ze nog niet kunnen of weten. Soms heeft hun omgeving meer zicht op hun kwaliteiten. Autisme geeft in het werk ook talenten. Een sterk analytisch en visueel vermogen bijvoorbeeld, gericht zijn op kwaliteit en het vermogen potentiële problemen te onderkennen. Ouders en schoolbegeleiders mogen hen daarin stimuleren. Wel moet de interesse soms bijgestuurd worden, zodat die bruikbaar is op de arbeidsmarkt. De ict, leger en politie, logistiek, wetenschap, techniek en zorg zijn sectoren met een groot tekort aan werknemers, waar mensen met autisme vaak interesse in hebben. Wanneer ze doen wat hun interesse heeft, zijn ze gedreven en gestructureerd. Dat kan hen tot uitblinkers in hun vakgebied maken.

Aanpassingen durven vragen

Maar om tot bloei te komen, moeten sollicitanten met autisme durven benoemen welke aanpassingen ze nodig hebben om goed te functioneren. Het voorkómen van over- of onderprikkeling is niet alleen in hun belang, maar ook in het belang van de werkgever. Ouders kunnen daar een adviesrol in spelen: zij weten wat hun kind wel en niet goed (aan)kan.
Belangrijke aandachtspunten zijn de reisafstand naar werk, een goede balans tussen structuur en uitdaging in het werk, het schrappen van energievretende (sociale) taken, een rustige werkplek en parttime werk. Ook is concrete communicatie nodig, zowel van de kant van de werkgever en collega’s als van de persoon met autisme zelf. Concrete communicatie is communicatie die ondubbelzinnig, expliciet, positief en bij voorkeur visueel is.

Mentor of jobcoach

Het kan verstandig zijn om een interne mentor of externe jobcoach aan te vragen, die beide partijen helpt om onduidelijke gebeurtenissen te ondertitelen en verbanden te leggen. Welke aanpassingen iemand nodig heeft, verschilt per persoon. Een schoolstage kan hier zicht op geven en is vaak zeer nuttig om rustig in te stromen in het gewenste werkveld. Een bijbaan kan ook leerzaam zijn, maar belastend naast alle andere verplichtingen. Het is vaak belangrijker dat iemand leert om te ontprikkelen na school of werk.

Leren in de praktijk

Dat brengt ons bij het laatste punt dat essentieel is om succesvol te worden op de arbeidsmarkt: geduld. Veel mensen met autisme zijn perfectionistisch en streven naar de ideale, perfect passende baan. Maar op de arbeidsmarkt kan het soms nodig zijn om lager te beginnen, zeker wanneer iemand diploma’s mist. Sommige mensen met autisme leren als autodidacten beter in de praktijk en moeten daar dus bij het begin beginnen. Andere zijn langzame aanpassers, die meer tijd nodig hebben om te wennen aan een nieuwe werkomgeving. Voor beide groepen kan het nuttig zijn om eerst een langere werkervaringsperiode aan te gaan, om onbetaald het werk en de collega’s te leren kennen.

Duurzaam passende werkplek

Ook daarna blijft geduld nodig. Niet alle gewenste aanpassingen zijn haalbaar en vaak moet in de praktijk blijken of een werkplek duurzaam past. Een mislukking, een niet verlengd arbeidscontract of een baan die leidt tot onder- of overprikkeling, kan heel nuttig zijn. Als er dan maar weer iemand helpt om een nieuwe, beter passende baan te vinden. Mensen met autisme passen niet overal en het kost tijd om de juiste plek te vinden. Als jobcoach ben ik soms enige banen verder voordat mensen met autisme een plek hebben waar ze ingezet worden op hun kwaliteiten en doorgroeien naar een goed betaalde functie. Wie zich direct laat ontmoedigen door een tegenslag of wie alleen zoekt naar de ideale baan, zal dat stadium nooit bereiken.

Fotobijschrift:

Maarten van Klaveren is psycholoog en bedrijfseconoom en werkt sinds 2006 als jobcoach bij Stam BV in Heerenveen. Hij is gespecialiseerd in het begeleiden van mensen met autisme naar en op het werk. Zijn praktijkkennis heeft hij uitgewerkt in zijn boek: Succesvol aan het werk met autisme – hoe laat je het talent van mensen met autisme tot bloei komen? Hier geeft hij trainingen en lezingen over.

Duurzaam passende werkplek

Privacy Preferences
When you visit our website, it may store information through your browser from specific services, usually in form of cookies. Here you can change your privacy preferences. Please note that blocking some types of cookies may impact your experience on our website and the services we offer.