Wij ondersteunen en versterken ouders van kinderen met problemen bij leren en/of gedrag in opvoeding, onderwijs en zorg

Home / Kennisbank / Kennisbank: Opvoeding / Kennisbank: Omgaan met emoties van je kind / Hoe kun je overprikkeling voorkomen?

Hoe kun je overprikkeling voorkomen?

Deze pagina beschrijft allerlei tips die kunnen helpen tegen overprikkeling. Als iemand eenmaal overprikkeld is kun je weinig doen behalve met rust laten tot het beter gaat. Daarom gaan de meeste tips over overprikkeling voorkomen.

Om overprikkeling te voorkomen is het goed om eerst te begrijpen wat het is. Zie hiervoor de pagina Wat is overprikkeling?

Overprikkeling vermijden

Het is natuurlijk de kunst om te voorkómen dat het zover komt dat iemand zodanig overprikkeld raakt dat hij of zij niet meer aanspreekbaar is.

Uiteraard helpt het al als de mensen in hun naaste omgeving zich bewust zijn van het probleem van overprikkeling, dat leidt automatisch tot een andere benadering.

Rust

Een belangrijke tip is voldoende rust inbouwen. Dit wordt ook genoemd in het filmpje van psychiater Willem van der Bend dat ook genoemd is bij Wat is overprikkeling?. Daarin geeft hij aan dat je een dikker filter hebt als je je mentale batterij meer opgeladen hebt.

Het inbouwen van voldoende rust kan lastig zijn als je vanwege je prikkelgevoeligheid moeite hebt om in slaap te vallen, of telkens wakker wordt. Being Atypical (een Nederlandse arts met autisme) beschreef in haar (niet meer bestaande) blog twee manieren om slaapproblemen te verminderen:

een slaapmasker om licht buiten te sluiten zonder druk op je ogen
binaural beats die je hersenen in een toestand van rust kunnen brengen.

Hulpmiddelen

Soms helpt een verzwaringsdeken, al is het niet zonder risico’s. Zie het artikel van a-typist.nl Verzwaringsdekens – wat je moet weten.

Licht kan worden gedempt met een zonnebril.

Geluiden kunnen gedempt worden met oorkappen of gehoorbeschermers. Monotone geluiden kunnen weggefilterd worden met een noise cancelling koptelefoon, maar die helpt niet tegen alle soorten geluiden, zie dit Twitter-draadje van Bianca Toeps. Er zijn ook andere nadelen van oordoppen, maar misschien wegen voor een prikkelgevoelig persoon de voordelen op tegen de nadelen. Zie ook de blog van Mandy over (hulpmiddelen tegen) Auditieve overprikkeling.

Overige tips

Het kan helpen om je lichamelijke conditie te verbeteren, zodat je meer energie hebt en daardoor meer prikkels aankunt.

Professionele hulp bij zintuiglijke prikkelgevoeligheid is wellicht te krijgen via ergotherapie van iemand gespecialiseerd in prikkelverwerking en/of sensorische integratie / sensorische informatieverwerking. Er is ook professionele hulp mogelijk bij emotieregulatie.

Je kunt in een soort dagboekje bijhouden wanneer je kind stress krijgt (op die momenten dat je er zicht op hebt). Vaak kun je overprikkeling merken bij:

overgangen (stoppen met iets omdat je gaat eten bijvoorbeeld)
als een bezigheid niet lekker loopt (vanwege sociale interactie bijvoorbeeld)
als er iets moet waar je kind tegenop ziet.

Je hoeft dan niet alle stressverschijnselen te inventariseren maar gewoon wat je opvalt. Dat geeft misschien ook al veel inzicht, zodat je kunt gaan uitproberen hoe je de overprikkeling het beste kunt verminderen.

Boeken met tips om overprikkeling te voorkomen

Plan B

Hoe je zintuiglijke overprikkeling kunt voorkomen staat goed beschreven in het hoofdstuk Overprikkeling van het boek “Plan B – Een vernieuwende handleiding voor autisme & communicatie”, van Marjon Kuipers en Gijs Horvers. Echt een eye-opener!

Het legt eerst uit welke processen in de hersenen een rol spelen bij overprikkeling. Daarna wordt ingegaan op de drie fasen: groen, oranje en rood, en hoe je die kunt herkennen. Overprikkeling voorkomen moet uiterlijk in de oranje fase, in de rode fase is het daar te laat voor.

De schrijvers stellen dat de mate van functioneren van mensen met autisme omgekeerd evenredig is met de mate van overprikkeling die zij ervaren. Daarom eindigt het hoofdstuk met het maken van een eigen signaleringsplan voor overprikkeling.

In de rest van het boek wordt ook ingegaan op NLP (NeuroLinguistisch Programmeren).

Het vollehoofdenboek

Een boek dat ook heel goed te lezen is door kinderen/jongeren is Het vollehoofdenboek (Een werkboek voor kinderen en volwassenen) van Linde Kraijenhoff. Met behulp van tekeningetjes in stripvorm wordt op een voor kinderen begrijpelijke manier uitgelegd hoe je een vol hoofd kan krijgen, hoe je dat bij jezelf kan herkennen en wat je eraan zou kunnen doen. Je leest het in één ruk uit!

Overprikkeling voorkomen

Het boek “Overprikkeling voorkomen” van Barbara de Leeuw bevat naast een uitleg van overprikkeling vooral opdrachten om bij jezelf de overprikkeling te gaan signaleren, bijtijds herkennen en actie te ondernemen om de overprikkeling te kunnen verminderen. Het boek is zelf prikkelarm uitgevoerd (behalve de omslag is alles in grijstinten) en is geschreven voor volwassenen. Het zal voor ouders niet zo makkelijk zijn om dit te vertalen naar het helpen van je kind. Zo bestaat een van de eerste opdrachten uit het dagelijks noteren hoe vaak je stressverschijnselen ervaart uit een lijst met 34 symptomen zoals zweethanden, paniekgevoel, verlies van zelfvertrouwen, piekeren, samengebalde vuisten. Ouders zijn er niet altijd bij en kunnen het niet altijd zien, en (puber)kinderen zullen het vaak moeilijk vinden om zich de voorvallen te herinneren of om het geduld op te brengen de lijst goed in te vullen. Dit boek is vast een goede ondersteuning voor wie de training volgt bij de schrijfster, maar het vergt veel motivatie en zelfdiscipline om dit uitsluitend op basis van het boek toe te passen. Petje af voor wie dat lukt, want de aanpak lijkt heel degelijk en zal vast vruchten afwerpen. In dit boek staan goede tips en inzichten, zoals:

“Prikkelmanagement gaat dus niet over het vermijden van prikkels en situaties! Daarmee zou je jezelf immers tekortdoen. Prikkelmanagement gaat over keuzes maken, zelf de controle behouden en balans brengen in wat je werkelijk wilt doen en wat je moet doen. Zo kun je er ook heel goed voor kiezen een lastige situatie wel aan te gaan. Gewoon omdat lastige situaties ook heel leuk kunnen zijn. […] Zal zo’n leuk maar oh zo vermoeiend uitje je een hele dag hoofdpijn opleveren? Prima. Als jij dat ervoor overhebt en je er dus bewust voor kiest, dan is dat helemaal goed.”

Boeken

Bekijk hier de voordelen van het lidmaatschap en ontvang Balans Magazine en BalansKIDS

Contact
LANDELIJK BUREAU BALANS
Kosterijland 7
3981 AJ Bunnik
Nederland
Kvk nummer: 404.80.851
RSIN nummer: 007446871
IBAN: NL76 INGB 0000 507708

Nuttige links
Over Balans
Samenwerkingspartners
Contactformulier

BalansAdvieslijn
Voor inhoudelijke vragen
Ma, di, wo, do.: van 10.00 – 13.00 uur
(030) 225 50 50 via keuzemenu 3

Volg ons op:

Telefonische bereikbaarheid
Ma, woe, do.: van 10.00 – 13.00 uur
(030) 225 50 50

Overige vragen kunt u stellen via het Contactformulier

Adverteren
[email protected]

Daarnaast ook op dinsdagavond van 19.00 tot 21.00. Buiten deze tijden zijn we bereikbaar via het contactformulier.

BalansAdvieslijn:
Contactformulier

Ledenadministratie:
Contactformulier

35 jaar!

Hoe kun je overprikkeling voorkomen?

Overprikkeling vermijden