Blijven zitten, tijd verspillen
Tekst Martijn Meeter
Verveling
John zit in dezelfde situatie, maar bij hem loopt het anders. Het jaar dat hij 2-havo overdoet, verveelt hij zich. Hij vindt geen aansluiting bij zijn nieuwe klas, is niet vooruit te branden en gaat met de hakken over de sloot over. 3-havo gaat nog slechter en er wordt besloten dat hij een niveau lager moet proberen.
Geknakt zelfvertrouwen
In Nederland blijven internationaal gezien relatief veel kinderen een jaar zitten. Loopt dat vaker als bij Darius, of als bij John? Wetenschappelijk onderzoek is eenduidig: een stuk vaker als John. Kinderen die blijven zitten, doen het een jaar lang redelijk – niet raar, ze hebben immers alles al een keer gehad. Maar daarna zijn de resultaten gemiddeld slechter dan wanneer ze niet waren blijven zitten. Hun zelfvertrouwen is geknakt, hun motivatie meestal blijvend verlaagd. De vrienden uit hun oude klas raken ze goeddeels kwijt en er komen minder nieuwe voor in de plaats. Ze voelen zich minder thuis op school.
Waarom doubleren?
Doubleren brengt voor een meerderheid van de zittenblijvers dus enkel ellende. Waarom doen scholen het dan nog? Leraren blijken er grotendeels van overtuigd dat zittenblijven wel werkt, dat het leerlingen op niveau brengt en motiveert. Ze herinneren zich leerlingen als Darius, terwijl veel Johns van school en dus uit hun zicht verdwijnen. Ook prefereren ouders in het voortgezet onderwijs zittenblijven vaak boven naar een lager schoolniveau gaan.
Aangepast programma
Op zich kun je van doubleren wel een succes maken. In sommige landen krijgen zittenblijvers een aangepast programma in plaats van dat ze het jaar overdoen. Het werkt, maar dit doet in Nederland natuurlijk geen enkele school. En in de eerste jaren van de basisschool lijkt zittenblijven minder negatief uit te pakken. Maar daarna is het verspilling. Van onderwijsgeld (zittenblijven is duur!) en, erger, van een levensjaar van de leerling.
Martijn Meeter is hoogleraar onderwijswetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam (VU). Hij promoveerde in de psychologie en deed lang fundamenteel onderzoek naar leren. Daarna switchte hij naar de onderwijswetenschappen. Hij was een paar jaar directeur van onderzoeksinstituut LEARN!, en van de lerarenopleidingen van de VU. Hij houdt van lezen, reizen en zich druk maken over het nieuws.
Lees hier meer achtergrondinformatie en links naar onderzoeken over de voor- en nadelen van zittenblijven waar Martijn Meeter deze column op baseert.
Dit artikel verscheen eerder in Balans Magazine 4-2023. Wil je ook ons magazine ontvangen? Word dan nu lid. Bekijk hier de voordelen.
