Hoe regel je ondersteuning op hbo of universiteit?
Tekst Marije Pietersma
In 2016 ondertekende Nederland het VN-verdrag dat stelt dat onderwijs inclusief moet zijn. Inclusief onderwijs is onderwijs dat goed weet in te spelen op wat ieder kind en elke student nodig heeft om te leren en zich te ontwikkelen. Om zo met de juiste ondersteuning en zorg uitzicht te hebben op een vervolgstudie of een betaalde baan. Maar hoe is dit geregeld in het (hoger) vervolgonderwijs? Het ECIO (Expertisecentrum Inclusief Onderwijs) geeft uitleg en handige tips.
Op een hbo-opleiding of op de universiteit kan het nog weleens onduidelijk zijn waar studenten en hun ouders naartoe kunnen met vragen over de studie. Stigma’s spelen een rol, waardoor angst kan optreden bij de student om om hulp te vragen. Met als vervelendste gevolg dat iemand al uitvalt vóór het bindend studieadvies (bsa) in het eerste studiejaar. Met goede kennis vóórdat er met een studie wordt begonnen, wordt de kans op een positieve studie-ervaring groter.
Moet je direct bij je aanmelding al aangeven dat je misschien extra ondersteuning nodig hebt?
Wanneer je een vervolgopleiding gaat volgen en je hebt behoefte aan extra ondersteuning, dan kun je dit bij het aanmeldproces in Studielink aangeven. Je kunt in dit proces op het knopje ‘meer informatie’ klikken. Joyce van der Wegen geeft aan dat ze bij ECIO weleens de vraag krijgen of medische informatie van invloed kan zijn op het behalen van het diploma, en of deze informatie ook op het diploma komt te staan. Joyce: ‘Hier hoeven studenten zich absoluut geen zorgen om te maken. Een proactieve benadering van de student zorgt er juist voor dat er adequaat geholpen kan worden en het sneller duidelijk wordt welke voorzieningen er getroffen kunnen worden. Daarnaast kan een studieadviseur of studentendecaan altijd helpen, omdat zij goed op de hoogte zijn van het aanvragen van voorzieningen en de wet- en regelgeving kennen. Eventueel weten ook een mentor, tutor of studieloopbaanbegeleider door hun ervaring in de onderwijsomgeving welke situatie voor de student relevant is, en kunnen zij meer op individueel niveau helpen.’
Welke regelingen zijn er eigenlijk?
• Vraag of jouw onderwijsinstelling of vervolgopleiding de intentieverklaring van het VN-verdrag heeft ondertekend. Dan mag je er namelijk vanuit gaan dat de door jou gekozen opleiding zich beweegt richting toegankelijkheid en inclusie.
• In de Wet gelijke behandeling staat dat je als onderwijsinstelling aanpassingen moet maken als een student een functiebeperking heeft. Je kunt bij jouw gekozen opleiding in veel gevallen vragen om een ‘doeltreffende aanpassing’. Dat is een aanpassing in een individueel geval op basis van redelijkheid. Wanneer de aanpassing veel geld of inzet vraagt, of onveilig is of niet uit te voeren, dan hoeft de aanvraag niet te worden uitgevoerd.
• In de OER (Onderwijs en Examenreglement) kun je de specifieke regelingen van een opleiding vinden.
Joyce: ‘Het vergt dus wel inzet van de student en/of de ouders om zelf de regelingen goed uit te pluizen, want er kan zeker genoeg, maar je moet er zelf achteraan.’
Wat kun je afspreken zonder officiële kanalen, maar door goed te communiceren?
Joyce: ‘Door zelf te weten wat je nodig hebt, kun je beter aangeven waar je aanpassingen voor nodig zou hebben. Dan kan iemand gericht met je meekijken. En in kaart brengen in welke situaties je wat nodig hebt. Een student met autisme heeft immers een andere behoefte dan een student met dyslexie. Laat de afspraken die worden gemaakt vastleggen in een dossier. Dit voorkomt dat er steeds moet worden herhaald wat je nodig hebt.’ Het ECIO raadt aan om deze afspraken tussentijds te evalueren om na te gaan of de eerder gemaakte aanpassingen nog passend zijn. Ook benadrukken zij expliciet dat alle informatie en openheid die je geeft een eigen keuze is, maar dat je je als student niet moet laten weerhouden door angst voor stigma’s of taboes.
Wat zijn veelvoorkomende problemen waar studenten met een beperking tegenaan lopen en zijn er tips om deze problemen vroegtijdig te tackelen?
Er kan nog steeds stigma en taboe rusten op een functiebeperking. Studenten zijn onzeker over of ze het moeten vertellen, of dat het negatieve consequenties kan hebben voor het zoeken naar een kamer, bijbaan, nevenactiviteiten of studentenverenigingen. Joyce: ‘De ervaring leert dat doordat er steeds meer bewustwording wordt gecreëerd, de stigma’s langzaamaan verdwijnen. Door niet bang te zijn je uit te spreken, kun je hier zelf ook actief aan bijdragen.’ Er moet ook nog steeds veel zelf worden geregeld en veel worden herhaald door de AVG (privacywetgeving). Dit kan nogal frustrerend zijn. Door zelf goed te weten waar je behoeftes liggen, kan er sneller en doeltreffender worden gehandeld. Studeren kan door verminderde energie en snellere overprikkeling sowieso al meer tijd en energie kosten. Weeg dus goed af wat voor jou het beste werkt. Joyce: ‘Als laatste nog een tip: Creëer een goed netwerk en vangnet om je heen. Medestudenten, vrienden en familieleden zijn voor een succesvolle ervaring zeer belangrijk.’
Balans heeft voor dit artikel gesproken met Joyce van der Wegen van het ECIO, Expertisecentrum Inclusief Onderwijs. Het ECIO richt zich op toekomstbestendig onderwijs dat meebeweegt met verdere digitalisering en flexibilisering en waarbij de behoefte van de student centraal staat. Doorgaans adviseren zij onderwijsinstellingen, wij klopten bij ze aan voor advies voor studenten en hun ouders.
Vind hier meer links naar handige websites over regelingen die er bestaan voor studenten met een functiebeperking, zoals een extra toelage via de gemeente. En meer uitleg over de termen en regelingen in dit artikel.
Dit artikel verscheen eerder in Balans Magazine 4-2023. Wil je ook ons magazine ontvangen? Word dan nu lid. Bekijk hier de voordelen.