In het speciaal onderwijs is een OPP verplicht voor iedere leerling. Op een gewone school is een OPP verplicht als een leerling extra ondersteuning nodig heeft, maar niet genoeg heeft aan de basisondersteuning. Dit staat beschreven op de website van de Onderwijsinspectie bij Ontwikkelingsperspectief opstellen en registeren.

Maar wanneer is iets nu basisondersteuning en wanneer extra ondersteuning? Dat verschilt per regio (al heeft de minister in 2020 aangekondigd dat hij daar landelijke regels voor wil maken).

Als je de precies wil weten wanneer een OPP verplicht is, om te kijken of jouw kind nu een OPP zou moeten hebben of niet, lees dan deze pagina. We vertellen je hoe het zit op basis van de wetgeving, het toezichtskader van de inspectie en informatie van de rijksoverheid. Waarschuwing: die teksten zijn soms moeilijk leesbaar, maar we leggen uit wat het betekent.

Als je meer wil weten over wat een OPP is, lees dan Wat is een ontwikkelingsperspectiefplan voor passend onderwijs (OPP)?

Wetgeving over het ontwikkelingsperspectief (OPP)

De “Wet Passend Onderwijs” is geen aparte wet, het is een aanpassing van onder andere de “Wet op het primair onderwijs” en de “Wet op het voortgezet onderwijs”.

OPP verplicht bij “extra ondersteuning”

We citeren hier uit Artikel 26 Wet op het voortgezet onderwijs voor middelbare scholen. De wet voor basisscholen bevat ook zo’n soort artikel. We hebben bepaalde woorden vetgedrukt om te laten zien dat bij gewone scholen een OPP verplicht is als een leerling extra ondersteuning nodig heeft. Ook staat er in de wet dat er dan overleg met de ouders nodig is, en dat voor de beschrijving van de begeleiding instemming van de ouders nodig is.

1. Het bevoegd gezag stelt nadat op overeenstemming gericht overleg is gevoerd met de ouders een ontwikkelingsperspectief vast:
   • voor leerlingen die extra ondersteuning behoeven […]
2. In afwijking van het eerste lid, wordt het deel van het ontwikkelingsperspectief betreffende de individuele begeleiding, bedoeld in artikel 17b, eerste lid, vastgesteld nadat overeenstemming bereikt is tussen het bevoegd gezag en de ouders […]

6. Het ontwikkelingsperspectief bevat een omschrijving van de begeleiding, bedoeld in artikel 17b. Indien voor leerlingen als bedoeld in het eerste lid, onder a, bij de inrichting van het onderwijs wordt afgeweken van één of meer onderdelen van het onderwijsprogramma, wordt dat in het ontwikkelingsperspectief vermeld.

Individueel maatwerk bij “extra ondersteuning”

In een ander onderdeel van de wet staat wat voor begeleiding de school dan moet geven. We citeren Artikel 17b Wet op het voortgezet onderwijs voor middelbare scholen. De wet voor basisscholen heeft ook zo’n artikel.

1. Ten aanzien van leerlingen die extra ondersteuning behoeven, is het onderwijs gericht op individuele begeleiding die is afgestemd op de behoeften van de leerling.

Toezichtskader van de inspectie

Ook de onderwijsinspectie beschrijft de regels rondom het OPP. We citeren hier uit het Onderzoekskader voor het toezicht op het voortgezet onderwijs van de Inspectie voor het Onderwijs, versie 1 augustus 2019. 

Het relevante onderdeel daarvan is OP4: “Extra ondersteuning: Leerlingen die dat nodig hebben, ontvangen extra aanbod, ondersteuning en begeleiding.” Dat heeft twee onderdelen: Basiskwaliteit en Toelichting wettelijke eisen. 

Wie bepaalt de basisondersteuning?

In onderstaande paragraaf van de inspectie hebben we sommige woorden vetgedrukt omdat ze iets zeggen over wat basisondersteuning is. Je ziet hier dat het niveau van basisondersteuning wordt bepaald door het samenwerkingsverband:

• Basiskwaliteit
• Voor leerlingen die structureel een onderwijsaanbod nodig hebben op een ander niveau dan de leeftijdsgroep, biedt de school een passend onderwijsaanbod, ondersteuning en/of begeleiding, gebaseerd op de mogelijkheden van de desbetreffende leerlingen. Het aanbod, de ondersteuning en/of de begeleiding zijn gericht op een ononderbroken ontwikkeling van de leerling. De school evalueert periodiek of het aanbod het gewenste effect heeft en stelt de interventies zo nodig bij.

  De school heeft in het schoolondersteuningsprofiel vastgelegd wat zij onder extra ondersteuning verstaat en welke voorzieningen de school kan bieden in aanvulling op het door het samenwerkingsverband omschreven niveau van basisondersteuning. Voor de leerlingen die deze extra ondersteuning nodig hebben, legt de school in het ontwikkelingsperspectief vast hoe het onderwijs wordt afgestemd op de behoefte van de leerling.

Wie bepaalt de extra ondersteuning?

In deze tekst van de inspectie hebben we vetgedrukt omdat ze iets zeggen over wat extra ondersteuning is en wat dat betekent voor het OPP. Je ziet hier dat in het schoolondersteuningsprofiel (SOP) vastligt wat er mogelijk is aan extra ondersteuning. Ook staat hier dat als een leerling die extra ondersteuning nodig heeft, een OPP verplicht is en dat er instemming gevraagd moet worden aan de ouders.

• Toelichting wettelijke eisen
• In het schoolondersteuningsprofiel is vastgelegd welke voorzieningen zijn getroffen voor leerlingen die extra ondersteuning behoeven (artikel 1, WVO). Het bevoegd gezag stelt ten minste eenmaal in de vier jaar het schoolondersteuningsprofiel vast (artikel 17b, tweede lid, WVO). De school heeft in het schoolplan beschreven op welke wijze het ondersteuningsprofiel wordt betrokken bij het onderwijskundig beleid (artikel 24, tweede lid, WVO).

  Het bevoegd gezag stelt vervolgens, na op overeenstemming gericht overleg met de ouders, vast of een leerling extra ondersteuning nodig heeft (artikel 26, eerste lid, WVO). Voor die leerlingen geldt de wettelijke verplichting om een ontwikkelingsperspectief vast te stellen en minimaal eens per jaar met de ouders te evalueren (artikel 26, derde lid, WVO). In het ontwikkelingsperspectief is informatie opgenomen over de begeleiding die de leerling wordt geboden, in welke onderwijssoort in het vo de leerling naar verwachting het examen zal halen en over de belemmerende en de bevorderende factoren die van invloed zijn op het onderwijs aan de leerling (artikel 26, vijfde lid, WVO en artikel 15c Inrichtingsbesluit, WVO). Over het handelingsdeel van het ontwikkelingsperspectief dient overeenstemming met de ouders te worden bereikt (artikel 26, tweede lid, WVO).

Verantwoordelijkheid van scholen volgens de rijksoverheid

We citeren hier de site van de rijksoverheid, pagina Verantwoordelijkheid van scholen in passend onderwijs. 

Waar staat de basisondersteuning beschreven?

In deze tekst van de rijksoverheid over basisondersteuning vind je voorbeelden van hoe de basisondersteuning beschreven zou kunnen zijn. We hebben bepaalde woorden vetgedrukt omdat ze aangeven dat je de basisondersteuning vindt in het ondersteuningsplan van het samenwerkingsverband. 

• Basisondersteuning op gewone scholen
  
• Alle samenwerkende gewone scholen in een regio bieden dezelfde basisondersteuning. De scholen bepalen samen wat er onder de basisondersteuning valt. Bijvoorbeeld:
  

   

  • hulp voor leerlingen met dyslexie of dyscalculie;
  • programma’s gericht op (het voorkomen van) gedragsproblemen;
  • een richtlijn voor medische handelingen.

  In het ondersteuningsplan van het samenwerkingsverband staat wat onder de basisondersteuning valt.

Waar staat de extra ondersteuning beschreven?

In de tekst van de rijksoverheid over extra ondersteuning vind je voorbeelden van wat scholen kunnen bieden. We hebben bepaalde woorden vetgedrukt omdat ze aangeven dat je een omschrijving van de mogelijke extra ondersteuning vindt in het schoolondersteuningsprofiel. Ook staat er dat bij extra begeleiding een OPP verplicht is.

• Extra ondersteuning op gewone scholen
• Naast de basisondersteuning bieden sommige scholen extra begeleiding aan leerlingen. Bijvoorbeeld een speciale klas voor leerlingen met een gedragsstoornis. Of trainingen in sociale vaardigheden. Hierbij werken ze soms samen met instellingen voor jeugdzorg en jeugdhulp. De school geeft in het schoolondersteuningsprofiel aan welke extra begeleiding zij kan geven.
• Ontwikkelingsperspectief voor leerlingen met extra begeleiding
• Voor alle leerlingen die naast basisondersteuning ook extra ondersteuning krijgen, maakt de school een ontwikkelingsperspectief. In dit perspectief beschrijft de school de onderwijsdoelen voor die leerling. Welk niveau wordt nagestreefd? En wat gaat de leerling doen na de opleiding? Ook staat erin welke extra begeleiding de school biedt. De school overlegt met de ouder over de invulling van het perspectief.

 

Memorie van toelichting op wetswijzigingen Passend Onderwijs

We citeren hier de Toelichting bij de wetswijzigingen voor passend onderwijs, Kamerstukken II, 2011/12, 33106, nr. 3. 

Waar vind ik het schoolondersteuningsprofiel?

We hebben in deze tekst bepaalde woorden vetgedrukt omdat ze aantonen dat het schoolondersteuningsprofiel een onderdeel moet zijn van de schoolgids. 

• Schoolondersteuningsprofiel
  Met dit wetsvoorstel wordt het begrip schoolondersteuningsprofiel wettelijk vastgelegd: een beschrijving van de voorzieningen die op de school zijn getroffen voor leerlingen die extra ondersteuning behoeven. In het schoolondersteuningsprofiel formuleert de school dus de extra ondersteuning die zij kan verzorgen. Het schoolondersteuningsprofiel komt tot stand in de school en wordt opgesteld door het team (de directeur, de leraren, de intern begeleider of de zorgcoördinator) van de school. Zo nodig wordt in kaart gebracht op welke punten de leraren van de school extra professionalisering nodig achten. In het referentiekader worden handvatten geboden voor het opstellen van het schoolondersteuningsprofiel. De invulling van het schoolondersteuningsprofiel hangt af van de expertise van de school en de afspraken die binnen het samenwerkingsverband zijn gemaakt. Het schoolondersteuningsprofiel wordt betrokken bij het ondersteuningsplan van het samenwerkingsverband en het schoolplan van de school. Het profiel wordt in de schoolgids geplaatst zodat ouders, leerlingen en andere partijen inzicht hebben in de mogelijkheden voor extra ondersteuning op de school

Het schoolondersteuningsprofiel (SOP, soms schoolondersteuningsplan genoemd) moet dus onderdeel zijn van de schoolgids. De schoolgids moet openbaar zijn, dus onderdelen daarvan ook. Dat betekent dat het SOP van een school ook te lezen moet zijn voor ouders die (nog) geen kind op die school hebben. Vaak staan de schoolgids en het SOP op de website van de school. Sommige scholen zetten hun SOP ook op de website Scholen op de kaart.

Samenvatting regels over het OPP

Voor alle gewone scholen geldt: als er sprake is van extra ondersteuning, moet er een OPP komen. Daarin staat de individuele begeleiding beschreven. Over het hele OPP moet op overeenstemming gericht overleg zijn gevoerd met de ouders. Op het “handelingsdeel”, waarin de begeleiding staat, hebben de ouders instemmingsrecht. 

In het ondersteuningsplan van het samenwerkingsverband van de school staat de basisondersteuning.

In het schoolondersteuningsprofiel (SOP) staat de extra ondersteuning. Soms staat in het SOP ook de basisondersteuning. Het SOP is onderdeel van de openbare schoolgids dus is zelf ook openbaar.

Verdere toelichting op de onderdelen van een OPP en de invloed van ouders daarop lees je in Wat is een ontwikkelingsperspectiefplan voor passend onderwijs (OPP)?

Er zijn nog meer regels rond OPP’s, we hebben hier alleen de belangrijkste genoemd.

Wat kan je doen als de school zich hier niet aan houdt?

Als ouder kun je natuurlijk eerst vragen stellen aan de leerkracht, mentor of begeleider van je kind. Als dat niet helpt, kun je contact zoeken met de ouders die in de medezeggenschapsraad (MR) van je school zitten. De MR heeft volgens de wet recht op instemming met het schoolondersteuningsprofiel, dus zij hebben invloed op de inhoud van het SOP. Ook kan de MR de directeur van de school erop aanspreken als die iets niet volgens de wet doet.