Mogelijke oorzaken van stress

In Nederland maken veel kinderen ingrijpende ervaringen mee. Kinderen van wie de ouders met veel ruzie en geweld van elkaar scheiden, kinderen die thuis verwaarloosd of mishandeld worden, die opgroeien met een ouder die ernstige psychische- of verslavingsproblemen heeft of kinderen die op school gepest worden. Bron: Augeo Foundation 

Vaak wordt de oorzaak van eventuele stress factoren bij kinderen, (alleen) gekeken naar de thuissituatie. Maar zoals hierboven genoemd staat, kan ook gepest worden een oorzaak zijn van stress. Pesten komt in allerlei sociale situaties voor, niet alleen op school.

Gevoel van onveiligheid

Bovendien, en daar wordt vaak weinig bij stilgestaan, kan iedere omgeving waarin een kind zich niet veilig voelt, een oorzaak zijn van (chronische) stress. Ook op school, als een kind zich onveilig voelt door bijvoorbeeld pesten, maar ook omdat het kind zich (langdurig) niet gehoord en gezien voelt, zich buitengesloten voelt (of buitengesloten wordt). Bijvoorbeeld kinderen met autisme, of hoogbegaafde kinderen. Op de website van HBlinq staat een artikel, met heldere uitleg over toxische stress en traumagerelateerd gedrag.

Gevolgen van chronische/toxische stress

Een ontregeld stress-systeem maakt dat kinderen zich continu onveilig voelen. Het kind is, onbewust, steeds alert op mogelijk gevaar. Daardoor kunnen deze kinderen van kleine voorvallen, zoals een plotselinge aanraking of een stemverheffing, al in een ‘vecht’, ‘vlucht’ of ‘bevries’ modus terechtkomen. Waardoor zij, naar de mening van de buitenwereld, een overdreven reactie laten zien, zoals heel boos worden, zich verstoppen, of in zichzelf keren. Die reactie wordt vaak niet goed begrepen. Het kind wordt mogelijk gestraft voor zijn of haar gedrag, of de angst wordt gebagatelliseerd. Regelmatig gebeurt het ook dat de stressreacties van het kind worden aangemerkt als kenmerken van bijvoorbeeld autisme of ADHD.

(school)trauma door langdurige stress

Langdurige stress of een opstapeling van veel ‘kleine’ negatieve gebeurtenissen, kan uitmonden in (school)trauma. Hierover lees je meer in ons dossier over (school)trauma.

Hoe ga je om met stressreacties?

Hoe begrijpelijk ook, een dergelijke reactie op een kind met toxische/chronise stress en dus een verhoogd stressniveau, maakt dat het brein van het kind wordt bevestigd in de angst en de stress. Waardoor er nog meer stress ontstaat en het kind nóg sneller buiten de ‘window of tolerance’ schiet. Het is belangrijk het stressniveau te helpen reduceren. Maar hoe doe je dat?

Die vraag is niet zo makkelijk te beantwoorden. En verschilt natuurlijk ook per kind en per situatie. Er zijn wel dingen die meehelpen het stressniveau te verlagen. Tijd doorbrengen in de natuur, beweging, creatief bezig zijn, veel knuffelen (ook met een huisdier) en luisteren naar muziek bijvoorbeeld. Help het kind woorden geven aan zijn of haar gevoel. Een uitbarsting ‘overkomt’ ze vaak, ze hebben daar geen controle over. Je kunt proberen om het kind die controle terug te geven. Door ze te helpen herkennen wanneer ze (meer) gespannen zijn of worden. En mét het kind te bespreken wat hem of haar kan helpen de spanning te verlagen (boze tekening maken, in een kussen slaan, een rondje rennen, op een stil plekje mogen gaan zitten). Reageer op de emotie van het kind en niet (of zo min mogelijk) op het gedrag. Als het kind in een piek zit (een ‘meltdown heeft), maakt eigenlijk alles wat je doet of zegt, het erger. Beter kun je proberen te voorkomen dat het kind uit de ‘window of tolerance’ schiet. Als dat niet gelukt is, wacht dan tot het kind weer (écht) tot rust is gekomen. En bespreek dan pas de situatie.

Begeleiding en hulpverlening

Het is zeer begrijpelijk dat je als vader of moeder, leerkracht of hulpverlener, hulp nodig hebt om te begrijpen wat er in het brein van het kind gebeurt. En te leren hoe je hiermee om kunt gaan. Ook met je eigen gevoelens en emoties. Want natuurlijk roept het gedrag van een kind met een ‘meltdown’ ook bij jou gevoelens en emoties op. Het is goed om je hier bewust van te zijn. Ook het kind zelf heeft misschien extra begeleiding en/of behandeling nodig. Sommige kinderen hebben baat bij reflexintergratietherapie of neurofeedback. Het herstel duurt vaak lang. In ieder geval heeft het kind heel veel positieve ervaringen nodig om te zorgen dat er nieuwe neurologische verbindingen kunnen ontstaan.

Meer informatie

Meer informatie over chronische/toxische stress vind je onder meer op de genoemde pagina van HBlinq en op de website van de Augeo foundation.

Ook verscheen deze uitgebreide publicatie van het Nederlands Centrum voor Jeugdgezondheidszorg (NCJ) over stress bij kinderen: stress bij kinderen ( NCJ)

In december 2017 verscheen het interview met Bessel van der Kolk, auteur van het boek ‘Traumasporen’ (oorspronkelijke titel ‘The Body Keeps the Score’). Ook is er dit engelstalige filmpje op Youtube over dit onderwerp, met dr. Bessel van der Kolk.

Advieslijn

Wil je eens praten met een ervaringsdeskundige? Neem dan eens contact op met onze Advieslijn (zie link voor openingstijden)m te sparren met één van onze ervaringsdeskundige vrijwilligers. . Bereikbaar op nummer 030-2255050. Je kunt ook ons contactformulier invullen.

Wij steunen jou, steun jij ons? Word nu ook lid van Balans, of doe een donatie.