- 31-05-2023
Schoolweigering? Gedrag heeft altijd een reden!
Christine de Groot, klinisch psycholoog en psychotherapeut bij Youz (instelling voor kinder- en jeugdpsychiatrie) deed een onderzoek naar ‘kenmerken van jongeren met ernstige schoolweigering‘ onder 41 jongeren.
Als moeder van twee thuiszittende kinderen, ben ik op zijn zachtst gezegd geen voorstander van de term ‘Schoolweigering’, of, net zo erg, ‘schoolfobie’. Ik weet namelijk dat er aan het niet meer naar school willen of kunnen, meestal iets heel anders ten grondslag ligt dan ‘weigeren’. Ik ben van mening dat gedrag áltijd een reden heeft. Dus ook het ‘weigeren’ om naar school te gaan. Onder andere om die reden ben ik zeer kritisch op het ‘onderzoek naar kenmerken van jongeren met ernstige schoolweigering’ (kennelijk zijn er ook nog gradaties in de ernst van de ‘schoolweigering’+ te onderscheiden).
In het onderzoek staat: ‘Schoolweigering is een soort schoolbezoekprobleem dat zich voordoet wanneer een jongere terughoudend is of weigert naar school te gaan, in combinatie met emotionele stress zoals angst of depressie’.
Gedrag heeft áltijd een reden. En dus moeten er oorzaken zijn voor het feit dat een kind ‘weigert’ naar school te gaan. In dit onderzoek is kennelijk helemaal niet gekeken naar hoe het kind/de jongere was vóór schoolgang. En welke invloed de schoolgang en de situatie op school gehad heeft op het ontstáán van het ‘schoolbezoekprobleem’. Het gaat alleen in op de kenmerken op het moment dat het kind/de jongere al thuis zit. En wat de invloed is van het programma wat ze volgen.
En zo wordt de invloed van de omgeving, in dit geval de schoolomgeving, in dit onderzoek volledig buiten beschouwing gelaten. En beperkt tot ‘kindfactoren’. Oftewel, het probleem wordt bij het kind gelegd. Die heeft een angststoornis, of een depressie. Nergens wordt zelfs maar de mogelijkheid benoemd dat de angst(stoornis) of de depressie is ontstaan vanwege het langdurig moeten functioneren in een omgeving die niet passend is. En, ondanks dat dit wel zou moeten, ook niet wordt aangepast op de behoeften van het kind/de jongere.
Langdurig moeten functioneren in een omgeving die niet passend is, kan leiden tot schooltrauma. Schooltrauma is een vorm van small ‘t’ trauma. Er is nog weinig (h)erkenning van deze traumavorm in het onderwijs en bij ouders. Deze specifieke vorm ontstaat bij kinderen voor wie de school geen veilige plek is. De oorzaak kan bijvoorbeeld liggen in het feit dat de leerstof langdurig niet aansluit bij wat het kind nodig heeft: de leerstof is vrijwel altijd te moeilijk of juist te makkelijk. Een kind heeft last van de enorme hoeveelheid prikkels die je nu eenmaal hebt in een schoolklas, maar kan daar niet weg. Een kind wordt langdurig gepest of buitengesloten door medeleerlingen en/of de leerkracht.
In het onderzoek worden zaken als ‘depressie en hysterie’ benoemd als persoonskenmerken. Echter, als je iets weet van (school)trauma, weet je dat dit soort kenmerken of gedragingen, ook goed kunnen voortkomen uit (school)trauma. Immers, bij trauma reageer je in sommige situaties vanuit je reptielenbrein, en schiet je in de fight, flihgt, of freeze modus. Waardoor je gedrag laat zien wat gemakkelijk aangezien kan worden voor een ‘stoornis’.
Wat me verder nog opviel in het onderzoek is dit: ‘Re-integratie in de school van herkomst komt zelden voor bij jongeren in het Schoolweigeringsprogramma. Het plan voor terugkeer naar een reguliere of speciale (onderwijs)school betrof een geleidelijke betrokkenheid bij de nieuwe school.’
In het onderzoek wordt ook niet verder ingegaan op waarom die re-integratie zelden voorkomt. Jammer, want ik ben daar wel benieuwd naar. Verder zou het fijn zijn als er eens een onderzoek gedaan zou worden naar de invloed van de schoolse situatie op (de kans op) schooluitval en naar het ontstaan van schooltrauma.
Regio-coördinator Balans
