Autisme en TOS

De Bende van Super-Anders is een van de favoriete boeken van jouw zoon Yilmaz. Jij hebt het ook gelezen. Heeft het boek je een nieuwe blik op beperkingen gegeven?

Yvonne: ‘Vóór het boek focuste ik al op wat je wél kan in plaats van op wat moeilijk gaat. Daarin vond ik het boek vooral bevestigend. Maar ik had sommige talenten die Yilmaz heeft nog niet eerder gekoppeld aan het autisme of aan TOS zelf. Dat heeft mij wel aan het denken gezet. Ik vind dat deze kijk, een unieke vaardigheid die je hebt dóór de beperking, een completer beeld geeft van anders-zijn omdat het ook de positieve kant laat zien.’

Hoe merken jullie binnen het gezin dat Yilmaz anders is?
‘Yilmaz is Yilmaz zeggen we altijd. Hij neemt wat ik zeg heel letterlijk en heeft meer tijd nodig om een boodschap te begrijpen. De thuisscholing tijdens de coronaperiode hielp ons omdat we meer konden zien van wat hij moest doen voor school. Bepaalde methodes voor wiskunde waren lastig voor hem, juist door de veelheid aan methodes. Wij hebben hem thuis begeleid en toen had hij het overzicht weer. Zo kan je kind ook bij een talige opdracht slecht scoren omdat het moeite heeft met lezen, terwijl zijn intelligentie goed is.’

Het boekpersonage Jesse is Yilmaz’ favoriet. Dit karakter heeft ook autisme en houdt niet zo van onbekende mensen en groepen. Hoe gaat Yilmaz om met sociale situaties?
‘Yilmaz meet zichzelf niet aan anderen. Hij is niet bezig met wie populair is of wat in de mode is. Dit is voor een puber een bijzonder talent zou je kunnen zeggen. Hij heeft vier vrienden met wie hij een hobby deelt; ze ontwerpen vliegtuigen in een computerspel online. Maar ze ontmoeten elkaar ook weleens offline. Door de intern begeleider op school werd Yilmaz gevraagd om meer thuis speelafspraken te maken voor zijn sociale ontwikkeling. Met dit advies hadden we moeite. In de klas gaat het namelijk goed, heeft hij zijn draai gevonden en eenmaal thuis wil hij rust. Er is een beeld van hoe jonge kinderen zich moeten gedragen. Alleen dit beeld past niet bij hoe Yilmaz is.’

Herkennen jullie waarin Yilmaz super-anders is?
‘Yilmaz heeft bijzonder veel geduld en vindt het geen probleem om ergens urenlang naar te kijken. Daarnaast merkt hij details enorm goed op. Een beroep als observatiebioloog, een beroep dat hem aanspreekt, zou best kunnen aansluiten bij deze eigenschappen. Yilmaz houdt ook van games en onderwijst zichzelf via Engelstalige filmpjes. Engels gaat hem namelijk makkelijker af en hij krijgt dit vak op een niveau hoger aangeboden.’

Heb je het idee dat anderen genoeg zien dat Yilmaz super-anders is?
‘De labels autisme en TOS helpen ons om de juiste ondersteuning te krijgen, maar de labels zijn ook beperkend. Door de diagnoses wordt er vaak gefocust op wat lastig gaat en niet op wat iemand extra goed kan. Zo kreeg Yilmaz op het speciaal onderwijs extra taalondersteuning om aan de leergrens te voldoen. Maar door die focus liep hij een (onnodige) achterstand in rekenen op. Tegenwoordig zit Yilmaz op een reguliere middelbare school met ondersteuning. Dat gaat veel beter.’

Deze vraag stelden we ook aan Yilmaz: als je de minister van Volksgezondheid een tip zou mogen geven. Wat zou je dan tegen hem willen zeggen?
‘Op Yilmaz’ school is een talentroute waarbij leerlingen verschillende vakken kunnen uitproberen. Van tevoren vullen ze een vragenlijst in over wat ze leuk vinden en waar ze denken goed in te zijn. Misschien is het bruikbaar om dit al op de basisschool te doen. Als je op jonge leeftijd niet goed uit de verf komt in het reguliere programma, kan je bij zo’n extra les een ander talent of interesse ontdekken. Dat verbreedt je horizon én zelfinzicht en voorkomt dat je denkt: ik kan niks.’